Toch biedt een recente wereldwijde enquête ook hoop op een ommekeer van de negatieve trend

Wetenschappers van over de hele wereld zijn het eens: de biodiversiteit in de oceanen wordt bedreigd. Maar er is hoop, mits er nú passende maatregelen worden genomen om de zeeën te beschermen. Dat blijkt uit een nieuwe wereldwijde enquête van de Marine Stewardship Council (MSC), gepubliceerd ter gelegenheid van Wereld Oceanendag (8 juni) en de VN-Oceaanconferentie (9–13 juni).

Uit het onderzoek, uitgevoerd door het marktonderzoeksbureau GlobeScan, blijkt: meer dan tweederde van de bijna 60 ondervraagde toonaangevende oceaanexperts beschouwt klimaatverandering als de grootste bedreiging voor de gezondheid en biodiversiteit van de zeeën. Ook overbevissing en veranderingen in mariene leefgebieden werden als belangrijke risicofactoren genoemd.

Ondanks de grote bezorgdheid over de toestand van de oceanen, toonde bijna de helft (45%) van de ondervraagde wetenschappers zich optimistisch. Zij wezen op de vooruitgang in wetenschap en beleid, die hoop biedt op een positieve ontwikkeling in de bescherming van de zeeën. Een inschatting die ook wordt gedeeld door David Attenborough in zijn recent uitgebrachte film “Ocean”.

Wetenschappers uit landen als de Salomonseilanden, Costa Rica, Finland en Japan benadrukken dat internationale politieke maatregelen, verdragen en stuurmechanismen veel sneller en ambitieuzer moeten worden uitgevoerd om de gezondheid van de zeeën voor toekomstige generaties te waarborgen. Tegelijkertijd wijzen zij op regionale benaderingen van duurzaam visserijbeheer die al positieve effecten laten zien en hoop geven op een kentering van de negatieve trend.

In het licht van deze recente enquête en in aanloop naar de VN-Oceaanconferentie in Nice, Frankrijk, roept de Marine Stewardship Council (MSC) de internationale gemeenschap op om het mondiale verdrag ter bescherming van biodiversiteit op volle zee – ook wel bekend als het BBNJ- of hoogzee-verdrag – te ondertekenen. Minstens 60 landen moeten toetreden voordat het verdrag van kracht wordt. Het doel is om de biodiversiteit in zeegebieden buiten de nationale rechtsgebieden te beschermen en het gebruik van deze kustverre wateren duurzaam vorm te geven.

Dr. Beth Polidoro, onderzoeksdirecteur bij de Marine Stewardship Council, verklaart:
"Wereldwijd is er wetenschappelijke consensus dat onze oceanen ernstig onder druk staan door menselijk handelen – of het nu gaat om overbevissing of klimaatverandering. Wat bemoedigend is: we kunnen het tij nog keren, negatieve effecten stoppen en zorgen voor gezonde, levendige zeeën voor toekomstige generaties.”

"Duurzame visserijen die zich nu al actief inzetten voor het behoud van biodiversiteit, moeten worden ondersteund. Overheden moeten de politieke kaders scheppen zodat zulke positieve ontwikkelingen wereldwijd versneld kunnen worden.”

Biodiversiteitsrapport

Ter gelegenheid van Wereld Oceanendag publiceert de MSC ook een nieuw rapport over duurzame visserij en het behoud van mariene biodiversiteit – een verzameling van positieve praktijkvoorbeelden die laat zien hoe visserijen hun negatieve impact op de biodiversiteit van de zee kunnen beperken door het gebruik van de nieuwste technologieën en aangepaste vangstmethoden.

Peter Thomson, VN-gezant voor de oceaan en auteur van het voorwoord van het rapport, zegt: „De inspirerende voorbeelden in dit rapport tonen aan: bescherming van biodiversiteit en duurzaam gebruik van de zee zijn twee kanten van dezelfde medaille.”

„We weten dat duurzame visserij het beste werkt als we krachtige maatregelen van overheden, industrie, internationale organisaties en lokale vissersgemeenschappen bundelen.”

Het rapport belicht visserijen wereldwijd die innovaties hebben ingevoerd om bedreigde soorten zoals pelikanen in de Golf van Californië, schildpadden in de Indische Oceaan, haaien in de Oostelijke Stille Oceaan of bruinvissen in de Keltische Zee te beschermen.

Reacties uit de enquête onder wetenschappers:

“Ondanks de uitdagingen ben ik optimistisch, omdat het wereldwijde bewustzijn en de maatregelen voor zeebescherming toenemen. Vooruitgang in marien onderzoek, strengere regels tegen plasticvervuiling en klimaatmaatregelen geven hoop – mits we deze versterken en volhouden.”
– Dr. Transform Aqorau, voorzitter van de Solomon Islands National University, Salomonseilanden

“Oceanen zijn opmerkelijk veerkrachtig – als we ze de kans geven. Daarvoor moeten de waarden van onze samenleving echter veranderen. Om de zeeën (en onszelf) te redden, moeten we als samenleving anders gaan denken – en dat vereist veel inzet.”
– Dr. Judy Mann-Lang, The Two Oceans Aquarium Foundation, Zuid-Afrika

“We leven in erg onzekere tijden – toch tonen de oceanen zich tot nu toe veerkrachtiger dan verwacht. In sommige regio’s kunnen we optimistisch zijn – maar dat geldt niet voor het hele systeem.”
– José Alberto Zepeda Domínguez, Universiteit Baja California, Mexico

“De huidige toestand van de oceaan en zijn biodiversiteit is enigszins in orde. Maar de grootste veranderingen moeten nog komen. Dat blijkt uit voorbeelden zoals de Oostzee: daar hebben klimaatverandering, vervuiling en overbevissing het ecosysteem in feite verwoest of sterk veranderd. Maatregelen zoals het toepassen van ecosysteemgericht visserijbeheer (EBFM) in Australië en de VS zijn positieve ontwikkelingen richting betere bescherming van de zee. Wat de toekomstige veerkracht betreft, ben ik echter weinig optimistisch: de mens is hebzuchtig, internationale verdragen zijn te traag en te vaag, en de bevoegde autoriteiten missen de wil om te veranderen.”
– Dr. Rüdiger Voss, Center for Ocean and Society, Christian-Albrechts-Universität Kiel & Duits Centrum voor Integratief Biodiversiteitsonderzoek (iDiv), Duitsland

„Met goed wetenschappelijk onderzoek en gecontroleerd duurzaam beheer kunnen verdere achteruitgang van de gezondheid van de zeeën en de biodiversiteit worden gestopt – en op termijn zelfs worden omgekeerd.”
– Dr. Francis C. Neat, hoogleraar duurzame visserij en mariene biodiversiteit, World Maritime University, Malmö, Zweden

„Uiteindelijk raakt dit probleem de mens zelf – een ongezonde oceaan zal ons leven moeilijker maken. Visserij is de activiteit die we het gemakkelijkst kunnen sturen – maar het blijft een uitdaging, omdat ook externe factoren visbestanden beïnvloeden.”
– Dr. Alexander Fordyce, Universiteit Oxford, Engeland

„In delen van onze regio heeft het gebrek aan regelgeving en toezicht op de visserij geleid tot overbevissing van veel bestanden en vernietiging van mariene habitats. Toch geloof ik sterk dat de natuur zich kan herstellen. Zee-ecosystemen hebben veel veerkracht – met zorg en duurzaam beheer kunnen ze zich regenereren.”
– Dr. Sunil Mohamed, voorzitter van het Sustainable Seafood Network of India en voormalig hoofdonderzoeker bij het Central Marine Fisheries Research Institute, India

„Ik geef les in oceaanbeleid en ontmoet veel gemotiveerde jonge mensen – dat stemt me hoopvol. Maar de uitdagingen zijn serieus.”
– David Shiffman, marien bioloog, Arizona State University, VS