Illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij (illegal, unregulated and unreported fishing, IUU) zorgt voor een wereldwijde uitdaging. Volgens sommige schattingen bedragen de jaarlijkse kosten maar liefst 23 miljard dollar (ruim 20,5 miljard euro). Dat komt neer op ongeveer een vijfde van de wereldwijde vangst van vis, schaal- en schelpdieren. Illegale visserij bedreigt niet alleen de visbestanden en het overige zeeleven, maar ook de vissers die wel duurzaam vissen en ondermijnt daarnaast de internationale inspanningen voor visserijmanagement en natuurbehoud.
Tonijn
De tonijnsector is geen uitzondering daarop. Tonijnen leggen enorm grote afstanden in de oceanen af en worden vaak ver van de kust gevangen, op hoge zee of in de nationale wateren van ontwikkelingslanden, kuststaten of afgelegen eilandstaten. De gevangen tonijn wordt over de hele wereld verwerkt en verhandeld, en de hele toeleveringsketen van boot tot bord is vaak zeer complex. Dit bemoeilijkt het verzamelen van gegevens, het toezicht op - en de handhaving van de regelgeving. Dat geeft vissers of visbedrijven die illegaal te werk gaan de kans om een deel van de miljardenmarkt voor tonijn in te pikken.Deze illegale activiteiten komen gelukkig steeds meer in het vizier van de autoriteiten. De tonijnindustrie zelf, regeringen en NGO's werken hard om het probleem van de illegale visserij aan te pakken. En ze boeken op verschillende fronten vooruitgang.
Een belangrijk aspect waar aanzienlijke verbeteringen zijn bereikt, is transparantie. Illegale schepen konden grotendeels onder de radar opereren – wegens een minimale of gebrekkige controle. Nieuwe technologie brengt daar nu verandering in: De afgelopen jaren is bijvoorbeeld het aantal schepen toegenomen dat op basis van een uniek scheepsidentificatiemiddel (unique vessel identifier, UVI) zoals een identificatienummer van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) geïdentificeerd kan worden. In het voorbije decennium bijvoorbeeld, is het aandeel van de grote ringzegenschepen die op tropische tonijn vissen en door middel van een publiek beschikbaar identificatienummer getraceerd kunnen worden, gestegen van ongeveer 10% tot 90%. De ISSF houdt ook een groeiende database bij voor tonijnschepen die niet in aanmerking komen voor IMO-identificatienummers vanwege hun grootte, of omdat ze alleen in nationale wateren vissen.
Door deze informatie openbaar te maken, kunnen nationale regeringen en regionale visserijorganisaties (regional fisheries management organizations, RFMO’s) de bewegingen van vissersvloten en transportvaartuigen beter volgen. Het stelt hen eveneens in staat om informatie over de grenzen van vangstgebieden heen uit te wisselen en samen illegale visserijactiviteiten te bestrijden. De IMO-nummers kunnen immers niet gewijzigd worden, in tegenstelling tot een vlag of de kleur van de scheepsromp. Geregistreerde schepen kunnen daarnaast ook worden gevolgd met behulp van satellietvolgsystemen (vessel monitoring system, VMS). Naarmate het aandeel van geregistreerde schepen toeneemt, lukt het steeds beter om ongeautoriseerde en niet-geregistreerde schepen gemakkelijker te identificeren en aan te houden.
In combinatie daarmee is het visserijbeheer aanzienlijk verbeterd. De regionale visserijorganisaties hebben verschillende controle-, handhavings- en nalevingsmechanismen ingevoerd om de mazen in de regelgeving te dichten. Illegale vissers krijgen het daarom moeilijker om de regelgeving te omzeilen. Bijvoorbeeld wat overladingen op zee betreft, waarbij het ene vaartuig op zee zijn vangst naar een ander vaartuig overbrengt en de vis dus niet in de haven aanlandt. Als daar weinig of geen controle op gebeurt, kan dat dus een manier zijn om illegaal gevangen tonijn in de toeleveringsketen te brengen. Maar er wordt inmiddels vooruitgang geboekt wat betreft het aanscherpen van regels en eisen omtrent deze praktijk. Toonaangevende NGO’s bundelen daarover de krachten met regeringen, markten en regionale visserijorganisaties om de neuzen in dezelfde richting te krijgen. Ze werken aan best practices voor een goed beheer van de overladingen op zee. De vier regionale visserijorganisaties die vandaag met name verantwoordelijk zijn voor het beheer van tropische tonijn, vaardigen voor de ringzegenschepen een verbod uit (op enkele uitzonderingen na) op overladen op zee.
Bovendien hebben alle regionale visserijorganisaties bepaalde voorschriften voor grote schepen om onafhankelijke waarnemers aan boord te hebben. De ISSF heeft een reeks best practice-maatregelen ontwikkeld om deze programma's te versterken. Daarnaast ontwikkelen regionale visserijorganisaties voor de tonijnvisserij standaarden voor het gebruik van elektronische toezichtsystemen, die het mogelijk zullen maken deze "elektronische waarnemers" uit te breiden tot vistuigtypes die momenteel niet of nauwelijks gevolgd worden.
Ten slotte stimuleert de toenemende marktvraag naar duurzame en traceerbare tonijn de visserij om meer duurzaamheidsinspanningen te leveren en illegale praktijken aan te pakken. Een groot deel van de tonijnverwerkers en andere bedrijven in de toeleveringsketen heeft zich verbonden aan de behoudsmaatregelen (Conservation Measures) van de ISSF om illegale visserij tegen te gaan. Daartoe behoren onder andere maatregelen voor betere traceerbaarheid, gegevensverzameling, IMO-identificatienummers en striktere regels rond overlading. Een steeds groeiend aantal schepen sluit zich daarom aan bij het ProActive Vessel Register (PVR) van de ISSF. Dat houdt in dat zij zich ertoe verbinden om op een transparante manier informatie te verstrekken en controles toe te staan op bepaalde visserijactiviteiten. Tot op heden (20/05/2019) hebben 1.146 schepen zich aangemeld, waarvan 75% van de wereldwijde ringzegenvloot. De grote ringzegenvaartuigen die momenteel deel uitmaken van de PVR van de ISSF vertegenwoordigen ongeveer 80% van alle tonijnvangst met ringzegens en ongeveer 50% van de gehele tonijnvangst wereldwijd.
De MSC-certificering toont aan dat het mogelijk is om een volledig transparante toeleveringsketen te hebben voor tonijn, traceerbaar vanaf de duurzaam beheerde visserij die de vis vangt, tot in de winkel of detailhandel. Door samen te werken, kunnen we dit principe toepassen op de hele tonijnindustrie.