Niebieska transformacja: Rola ryb i owoców morza w wykarmieniu populacji świata

Według Organizacji Narodów Zjednoczonych do 2050 r. liczba ludności na świecie osiągnie 10 miliardów. Już dziś wielu ludzi cierpi z powodu niedoboru pożywienia o wysokiej wartości odżywczej, a produkcja żywności może mieć negatywny wpływ na naszą planetę. W obliczu tych wyzwań coraz częściej wskazuje się, że oceany powinny być częścią rozwiązania.

Bezpieczeństwo żywnościowe

Jednym z głównych skutków zwiększenia liczby ludności jest spadek bezpieczeństwa żywnościowego, czyli dostępu do zdrowej żywności. Istotnym elementem bezpieczeństwa żywnościowego jest zrównoważony rozwój – nie możemy tylko jeść aż zabraknie nam zasobów.

Jak oceany mogą wspierać nasze bezpieczeństwo żywnościowe?

Na szczycie Food Systems Summit w 2021 r., Organizacja Narodów Zjednoczonych wskazała na potencjał rybołówstwa i akwakultury w odżywianiu naszej populacji i jednoczesnej ochronie przyrody, stwierdzając, że "ocean pokrywa 70% naszej planety, ale obecnie dostarcza tylko 5% naszej żywności."

Celem opracowanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (UN FAO) Strategii Niebieskiej Transformacji jest wsparcie realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ – koniec z ubóstwem, ochrona planety i zapewnienie dobrobytu. Strategia ta skupia się na rozwoju zrównoważonej produkcji niebieskiej żywności.

W 2021 r., ponad 100 naukowców wspólnie opracowało Blue Food Assessement, aby lepiej zrozumieć rolę niebieskiej żywności w wyżywieniu świata. Wyniki prac wskazują, że zrównoważone zarządzanie światowymi zasobami dziko żyjących ryb jest niezbędne by zapewnić żywność rosnącej populacji.

Co oznacza pojęcie “niebieska żywność”

Niebieska żywność to żywność pochodząca z wodnych obszarów – mórz, oceanów oraz wód słodkich: ryby, owoce morza, glony, zarówno dziko żyjące jak i hodowlane.

Korzyści niebieskiej żywności

Według FAO, Niebieska Transformacja to wygrana dla ludzi i przyrody, przynosząca wiele korzyści nam i naszej planecie:

Odżywianie

Dla ponad 3,3 miliarda ludzi na świecie co najmniej 20% spożywanego białka zwierzęcego pochodzi z ryb, a w państwach takich jak Kambodża, Indonezja, Bangladesz czy Mozambik jest to ponad 50%. W niektórych krajach, małe ryby pelagiczne jak sardynki zapewniają większość dostępnego cenowo białka.

Żywność pochodząca z wód posiada wiele różnych składników odżywczych, ma więc potencjał w walce z niedożywieniem. Niebieska żywność jest bardzo różnorodna – to ponad 2200 gatunków dziko żyjących oraz 600 gatunków hodowlanych.

Byt ludności

W samym rybołówstwie zatrudnionych jest około 38 mln osób, zaś gospodarki wielu społeczności przybrzeżnych i krajów wyspiarskich zależą od tej gałęzi gospodarki. Niebieska żywność należy do najczęściej sprzedawanych towarów na świecie, zapewniając środki do życia dla około 800 mln ludzi.

Środowisko

Produkcja mięsa powoduje gigantyczne emisje gazów cieplarnianych: dwutlenku węgla, metanu i podtlenku azotu. Jednocześnie wymaga terenów na wypas, wody oraz ogromnych ilości paszy. Natomiast połowy dziko żyjących ryb i owoców morza nie tylko nie wymagają zużycia wody słodkiej, terenów pod hodowlę i uprawę roślin na paszę, ale również generują dużo mniejsze emisje dwutlenku węgla. Co istotne badania pokazują, że połowy dziko żyjących łososi (z gatunku nerka i gorbusza), małych ryb pelagicznych (sardela, makrela i śledź) powodują dużo mniejsze emisje gazów cieplarnianych, a przy tym ich mięso zawiera większe koncentracje składników odżywczych.

MSC i niebieska transformacja

MSC z zadowoleniem przyjmuje perspektywę niebieskiej transformacji systemów żywnościowych. Potrzebujemy globalnej przebudowy zarówno myślenia, jak i działania wokół produkcji i dystrybucji żywności. Rządy i inni decydenci muszą zapewnić, że żywność pochodząca z oceanów jest centralnym elementem krajowych i międzynarodowych strategii żywnościowych, przy jednoczesnym wprowadzeniu wsparcia dla rybaków i przedsiębiorstw, które wspierają zrównoważoną produkcję.

Korzyści mogą być ogromne – ONZ szacuje, że przy odpowiednim zarządzaniu 98% obecnie przełowionych stad mogłoby powrócić do zdrowego poziomu do 2050 roku.

Rybołówstwa zarządzane w sposób zrównoważony są bardziej produktywne w dłuższej perspektywie czasu. Rybołówstwa uczestniczące w Programie MSC przyczyniły się do poprawy stanu siedlisk i chronionych gatunków morskich, utrzymując jednocześnie zasoby poławianych ryb na zdrowym, stabilnym poziomie.

Głos konsumentów

Coraz więcej osób zmienia swoją dietę, ponieważ chce chronić środowisko naturalne i martwi się postępującą zmianą klimatu. Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2022 r. na zlecenie organizacji MSC, wśród osób, które w ciągu ostatnich dwóch lat zmieniły dietę, prawie połowa zrobiła to z powodów związanych ze środowiskiem naturalnym. Konsumenci częściej zwracają uwagę na oznaczenia na produktach, gdzie oprócz marki, ceny czy składu szukają również certyfikatów, gwarantujących zrównoważone pochodzenie.