Rybołówstwo jest zrównoważone, jeśli pozostawia wystarczającą ilość ryb w oceanach i minimalizuje wpływ na siedliska i ekosystemy morskie. Aby było to możliwe, rybołówstwo musi być odpowiednio zarządzane.
Dlaczego zrównoważone połowy są ważne?
Społeczności na całym świecie polegają na rybołówstwie jako źródle utrzymania oraz pożywienia. Ponad jedna trzecia światowej populacji polega na rybach i owocach morza jako źródle białka, a 38 milionów ludzi jest zatrudnionych w rybołówstwie.
Jeśli będziemy łowić ryby w sposób zrównoważony, pozwoli to zapewnić żywność dla rosnącej populacji, przyczyniając się do wyeliminowania takich problemów jak głód czy ubóstwo.
Jednak niezrównoważone praktyki połowowe, takie jak nadmierne połowy (przełowienie), nielegalna i nieregulowana działalność połowowa czy nadmierny przyłów, zagrażają naszym oceanom.
Ponad jedna trzecia światowych zasobów ryb i owoców morza jest poławiana w sposób przekraczający zrównoważony poziom, a światowy popyt wciąż rośnie. Zrównoważone rybołówstwo może odwrócić ten trend i zapewnić, że w morzach i oceanach pozostanie wystarczająca ilość ryb, aby połowy mogły odbywać się w sposób ciągły także w przyszłości.
Długoterminowe zdrowie zasobów ryb i owoców morza jest również niezbędne do zapewnienia bogatej w składniki odżywcze żywności dla rosnącej populacji. Szacuje się, że gdyby wszystkie połowy były zarządzane w sposób zrównoważony, rocznie pozwoliłoby to na pozyskiwanie o 16 mln ton ryb więcej, co zapewniłoby wystarczającą ilość białka dla dodatkowych 72 mln ludzi.
Certyfikowane zrównoważone połowy dzikich ryb i owoców morza mogą również zmniejszyć presję na rolnictwo lądowe jako źródło białka. Ryby i owoce morza mają również średnio niższy ślad węglowy niż białka zwierzęce pochodzenia lądowego.
Czym jest przełowienie?
Stado jest przełowione, kiedy łowi się zbyt wiele ryb, nie pozostawiając wystarczającej liczby dorosłych osobników, które mogłyby się rozmnażać i utrzymać populację na zdrowym poziomie. W jaki sposób MSC walczy z przełowieniem?
Jak połowy mogą być zrównoważone?
Naukowcy ustalają, ile ryb można bezpiecznie złowić, tak aby nie miało to wpływu na zdrowie stada w przyszłości. Wiąże się to z gromadzeniem danych m.in. na temat wielkości stada, czasu i miejsca tarła gatunku czy liczby młodych osobników, które przewiduje się, że dożyją wieku dorosłego. Naukowcy oceniają również czynniki środowiskowe, które mogą mieć wpływ na stado, takie jak np. drapieżnictwo ze strony innych gatunków.
Ważne jest również wdrażanie odpowiednich środków zarządzania w celu ochrony stad przed przełowieniem. Może to być np. zakaz połowów w okresie tarła czy ustalenie limitów wielkości w celu ochrony młodych osobników.
Kluczowym aspektem zrównoważonego rybołówstwa jest również wprowadzenie odpowiednich zasad kontroli połowów (ang. harvest control rules, HCR). Zasady te określają, w jaki sposób rybołówstwo ograniczy połowy, w sytuacji, gdy dojdzie do spadku populacji stada. Jest to szczególnie ważne, gdy połowy danego stada są prowadzone przez rybaków z różnych krajów i potrzebne są wspólne, skoordynowane działania, aby zapobiec przełowieniu.
“Musimy na całym świecie zarządzać zasobami ryb w sposób zrównoważony, aby mogły one nadal dostarczać odnawialne, zdrowe, przystępne cenowo i niskoemisyjne białko dla ludzkości.”
Dyrektor Generalny MSC
W jaki sposób zrównoważone rybołówstwo chroni oceany?
Zrównoważone rybołówstwo pomaga utrzymać zdrowe i bioróżnorodne ekosystemy oceanów oraz minimalizuje wpływ na gatunki zagrożone i chronione.
Wszystkie gatunki odgrywają istotną rolę w ekosystemach oceanów i są częścią złożonej sieci pokarmowej, obejmującej drapieżniki i ich ofiar. Utrata pojedynczego gatunku z powodu przełowienia lub nadmiernego przyłowu może mieć efekt domina, który zaburzy funkcjonowanie całej sieci pokarmowej.
Zdrowy ekosystem morski jest kluczowy także ze względu na ważną funkcję, jaką pełnią oceany w regulacji klimatu, absorbując, magazynując i przenosząc ciepło, węgiel i wodę.
Zmiana klimatu już dziś ma ogromny wpływ na oceny oraz żyjące w nich stada ryb, dlatego kwestia prowadzenia połowów w sposób zrównoważony jest obecnie ważniejsza niż kiedykolwiek wcześniej.
Jak zrównoważone rybołówstwo może minimalizować wpływ na środowisko?
Rybołówstwo może mieć wpływ nie tylko na poławiane gatunki. Jeśli praktyki połowowe nie są zrównoważone, ekosystemy morskie mogą być zagrożone przez takie kwestie jak: niszczenie siedlisk morskich, szkody powodowane przez zgubione lub porzucone narzędzia połowowe (tzw. sieci widmo) czy też przyłów, czyli sytuację, gdy do sieci rybackich dostają się gatunki niebędące celem połowu, w tym także ssaki morskie, gady, płazy czy ssaki.
Rybołówstwo powinno wprowadzać środki mające na celu ograniczenie przyłowu. Może to oznaczać modyfikację narzędzi połowowych, unikanie połowów na obszarach, gdzie żyją lub migrują zagrożone gatunki oraz dostosowanie praktyk połowowych w celu zminimalizowania interakcji z gatunkami, które nie są celem połowu.
Na przykład, przyłów ptaków morskich można ograniczyć poprzez umieszczenie lin i sieci głębiej w oceanie czy prowadzenie połowów w nocy zamiast w ciągu dnia. Narzędzia można również modyfikować, aby umożliwić gatunkom niebędącym celem połowów ucieczkę lub powstrzymać je przed zbliżaniem się do sieci. Może to polegać np. na umieszczeniu w sieciach specjalnych paneli ucieczkowych, które umożliwiają większym zwierzętom morskim wydostanie się z sieci czy zastosowanie takich modyfikacji jak liny odstraszające ptaki lub akustyczne "pingery", które odstraszają ssaki morskie.
Metody połowowe, które wchodzą w interakcje z dnem morskim, takie jak trałowanie denne czy dragi, są uważane za kontrowersyjne ze względu na ryzyko uszkodzenia siedlisk morskich, znajdujących się na dnie. Metody te mogą być jednak zrównoważone, jeśli są dobrze zarządzane.
Badania nad siedliskami dna morskiego pozwalają zidentyfikować wrażliwe obszary, których należy unikać, w tym te z wrażliwymi, wolno rosnącymi gatunkami, takimi jak koralowce, dzięki czemu rybacy mogą ich unikać podczas połowów. Rybołówstwa mogą również używać lżejszego sprzętu, który pozwala zmniejszyć wpływ na dno morskie, a w niektórych przypadkach ustawiać sieci na głębokości, która pozwala całkowicie uniknąć kontaktu.
Zrównoważone rybołówstwa podejmują także ważne kroki, aby zapobiegać zagubieniu lub utracie narzędzi połowowych na morzu (takie zagubione narzędzia, potocznie zwane „sieciami widmo” stanowią ogromne zagrożenie dla ryb i ssaków morskich), a także minimalizować negatywny wpływ utraconych narzędzi. Może to obejmować m.in. monitorowanie i wyławianie utraconych narzędzi czy stosowanie biodegradowalnych paneli lub zamków na narzędziach połowowych, które umożliwiają zwierzętom morskim ucieczkę z zagubionych sieci.
Jak rybołówstwa z certyfikatem MSC stają się coraz lepsze
Uzyskanie certyfikatu MSC nie oznacza dla rybołówstwa końca pracy nad ulepszaniem swoich praktyk połowowych. Podejmuje ono długoterminowe zobowiązanie dotyczące zaangażowania w zrównoważony rozwój i podążania za najlepszymi światowymi praktykami.
Jakie jest podejście MSC do certyfikowanych zrównoważonych połowów?
Marine Stewardship Council wyróżnia i nagradza rybołówstwa działające w sposób zrównoważony poprzez program certyfikacji rybołówstwa i znak MSC.
Nasz standard jest wiodącą metodą pomiaru zrównoważonego rybołówstwa i jest zakorzeniony w najlepszych światowych praktykach w zarządzaniu rybołówstwem i szeroko uznanej nauce o rybołówstwie.
Rybołówstwo dobrowolnie poddaje się ocenie pod kątem zgodności z wymogami Standardu MSC. Ocena dokonywana jest przez ekspertów z niezależnej jednostki certyfikującej, którzy podczas wielomiesięcznego audytu weryfikują, czy rybołówstwo spełnia trzy główne zasady Standardu MSC:
- Zdrowe stado ryb
- Minimalizacja wpływu połowów na ekosystem
- Skuteczne zarządzanie rybołówstwem
Rybołówstwa, którym uda się uzyskać certyfikat MSC, są co roku poddawane audytom kontrolnym, weryfikującym czy wciąż spełniają wymogi Standardu MSC, a także mogą być zobowiązane do wprowadzenia dalszych ulepszeń w swoich praktykach, które przyczyniają się do wspierania ochrony zasobów morskich dla przyszłych pokoleń.
Standard Zrównoważonego Rybołówstwa MSC
Standard Zrównoważonego Rybołówstwa MSC służy do oceny czy rybołówstwo jest dobrze zarządzane i zrównoważone oraz odzwierciedla najbardziej aktualną wiedzę naukową na temat praktyk połowowych.