Poznaj ryby ze zrównoważonych połowów

Co wiesz o mintaju?

Mintaj należy do ryb z rodziny dorszowatych, demersalnych – czyli żyjących przy dnie morskim w zimnych wodach na głębokości 30-400 m. Dorasta do ok. 75-80 cm i żyje 17 lat. Największe tarliska znajdują się na Morzu Beringa. Samice mogą złożyć nawet 15 mln jaj, przeważnie w okresie od lutego do kwietnia. Dorosłe osobniki w swojej diecie preferują kryl oraz mniejsze ryby. Co ciekawe, większe ryby w okresie zimy mogą obejść się przez jakiś czas bez pożywienia, zwłaszcza jeśli zgromadziły odpowiednią zapasy w okresie jesiennym. Wydaje się to bardziej ekonomiczne niż długotrwałe poszukiwania pożywienia, podczas których istnieje większe prawdopodobieństwo stania się ofiarą innych większych drapieżników.

Czy mintaj pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Mintaj z niebieskim znakiem MSC pochodzi ze zrównoważonych połowów, a od kilku lat dostępny jest także w Polsce (pochodzący ze zrównoważonych łowisk na północnym Pacyfiku). Obecnie trzy łowiska mintaja z tego regionu mogą poszczycić się prestiżowym certyfikatem MSC – z Alaski (od 2005 r.), Morza Beringa i Wysp Aleuckich (od 2010r.) oraz Morza Ochockiego (od 2013r.).

Certyfikat MSC na produktach z mintaja daje nam gwarancję, że podczas połowów stosuje się bardzo restrykcyjne procedury, podlegające szczegółowym weryfikacjom niezależnych ekspertów MSC, dzięki którym zrównoważona polityka połowowa zapewnia ochronę środowiska morskiego. Populacje ryb nie są przeławiane, a stosowanie tylko odpowiednich metod połowów, nie zagraża innym gatunkom, w tym ptakom czy ssakom morskim tzw. ograniczenie przyłowów.

Ciekawostka

Mintaj, jak większość morskich ryb, charakteryzuje się wysoką zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych, np. omega-3, bardzo korzystnych dla naszego układu krążeniowo-naczyniowego. Mięso jest delikatne, białe, zwarte i doskonale sprawdza się nie tylko przy smażeniu, grillowaniu czy gotowaniu, ale także pod postacią wędzoną. Wysoka zawartość selenu, witamin A, D oraz z grupy B dodatkowo podnosi jego rangę w dietach zarówno osób dbających o linię, jak i wszystkich chcących zachować zdrowie.

Dowiedz się więcej o rybach białych w programie MSC, do których należy mintaj.

Co wiesz o dorszu?

Dorsz to jedna z najbardziej znanych i lubianych ryb w Europie. Znane są trzy gatunki dorsza: atlantycki, pacyficzny oraz grenlandzki. Mięso dorsza jest bardzo delikatne i soczyste. Jego biały kolor i wysokie walory smakowe powodują, że jest bardzo lubiany przez najwyższej klasy kucharzy.

Czy dorsz pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Dorsz z certyfikatem MSC na opakowaniu to ryba, która pochodzi ze zrównoważonych połowów. Zostało ona oceniona przez niezależnych ekspertów pod kątem wpływu na dzikie populacje ryb, oddziaływania na ekosystem morski oraz sposobów zarządzania. Na każdym etapie łańcucha dostaw, od morza lub oceanu aż po nasze talerze, dorsze z certyfikatem MSC oddzielane są od tych, które nie posiadają certyfikatu. Są również dokładnie oznakowane i monitorowane, dzięki czemu możemy odtworzyć drogę, którą przebyły aż od zrównoważonego, certyfikowanego łowiska. Jest to możliwie dzięki procesowi, który nazywamy identyfikowalnością. Istnieje wiele produktów na świecie, które mają w swojej ofercie dorsza z certyfikatem MSC.

Ciekawostka

Dorsz to ryba demersalna, żyjąca przy dnie mórz i oceanów, często na dużych głębokościach. Jest gatunkiem euryhalinowym, co oznacza, że może przystosować się do szerokiego zakresu zasolenia wody, dlatego występuje także w Bałtyku, który jest mniej słony niż Atlantyk. Preferuje chłodne wody o temperaturze 2–7°C i głębokości do 300 m, choć niektóre osobniki można spotkać nawet na 600 m. Tarło dorszy odbywa się od stycznia do kwietnia – samce przyciągają samice poprzez prezentację płetw oraz wydawanie dźwięków przypominających bębnienie. Po dobraniu się w pary pływają razem podczas tarła.

Dowiedz się więcej o rybach białych w programie MSC, do których należy dorsz.

Co wiesz o dzikim łososiu?

Dziki łosoś to nazwa przyjęta dla łososi pacyficznych lub alaskański. Do tej grupy ryb należy kilkanaście gatunków z rodziny Oncorhynchus. Są to ryby żyjące u Wybrzeży Ameryki Północnej, koło Alaski. Łosoś należy do ryb anadromicznych, czyli takich, które spędzają część życia w wodach słonych, a tarło odbywają w rzekach i strumieniach w okresie jesienno-zimowym. Łososiowate są cenione ze względu na smaczne mięso o dużej zawartości tłuszczu oraz ikrę, z której produkowany jest czerwony kawior. Mięso dzikich łososi różni się np. od łososia norweskiego (hodowlanego) swoim kolorem – łosoś pacyficzny ma kolor czerwony, podczas gdy norweski jest pomarańczowy.

Czy dziki łosoś pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Dziki łosoś z niebieskim certyfikatem MSC pochodzi ze zrównoważonych połowów. Na każdym etapie łańcucha dostaw, od morza lub oceanu aż po nasze talerze, dzikie łososie z certyfikatem MSC oddzielane są od tych, które nie posiadają certyfikatu. Są również dokładnie oznakowane i monitorowane, dzięki czemu możemy odtworzyć drogę, którą przebyły aż od zrównoważonego, certyfikowanego łowiska. Jest to możliwie dzięki procesowi, który nazywamy identyfikowalnością.

7 rybołówstw łososi pacyficznych posiada obecnie certyfikat zrównoważonego połowu MSC. Te rybołówstwa poławiają 5 gatunków łososia na wodach terytorialnych USA u wybrzeży Alaski. Dostarczają one dzikiego łososia alaskańskiego na niemal 2 200 produktów dostępnych dla klientów na całym świecie.

Ciekawostka

Łososie zapamiętują „zapach” strumienia, w którym przyszły na świat - aby wrócić do swojej rzeki na rozród, posługują się „węchem”. Jednak węch ryb działa troszkę inaczej niż u zwierząt lądowych. Zjawisko to nazywa się chemorecepcją i polega na rozpoznawaniu substancji chemicznych zawartych w wodzie przy pomocy specjalnych receptorów.

Co wiesz o czarniaku?

Czarniaki, od 2015 r. nazywane w Polsce również dorszami czarnymi, należą do dużych ryb z rodziny dorszowatych. Zamieszkują zimne wody Północnego Atlantyku – od Morza Barentsa, wokół Grenlandii, Islandii, Morze Północne, aż po Zatokę Biskajską i Północną Karolinę. Można je spotkać aż do głębokości 500 m i zaliczane są do gatunków demersalno-pelagicznych (żyjące przy dnie morskimi w toni wodnej). Czarniaki dorastają do 130 cm przy wadze ok. 20 kg i dożywają 25-30 lat.

Czarniak, podobnie jak dorsz, ma jasne i delikatne mięso, choć o intensywniejszym smaku i ciemniejszym kolorze. Należy do ryb chudych: 100 g mięsa to zaledwie 78 kcal i aż 19 g białka. Sklasyfikowany został jako ryba bardzo zdrowa ze względu na znikome ilości metali ciężkich, a posiadająca wiele ważnych substancji odżywczych, tj. kwasy Omega-3, selen, witaminy A, E i z grupy B.

Ryby z tego gatunku polecane są w dietach niskokalorycznych, a także dla osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego czy z problemami miażdżycowymi. Na rynku polskim spotkać można czarniaka w postaci mrożonej, wędzonej, a ostatnio także suszonej.

Czy czarniak pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Czarniak z niebieskim znakiem MSC pochodzi ze zrównoważonych połowów, a jego połowy są ściśle kontrolowane. To jedna z tych ryb, którą możemy kupować i konsumować z czystym sumieniem, ponieważ jej zasoby pozostają pod ścisłą kontrolą, a aż 17 dużych łowisk na świecie posiada certyfikaty MSC. Łowiska czarniaka są dobrze zarządzane, dzięki temu mamy pewność, że populacje tych ryb nie są przeławiane, a ich połowy mają niewielki wpływ na środowisko morskie.

W latach 70-tych ubiegłego wieku światowe komercyjne połowy czarniaka były bardzo wysokie (ponad 700 tys. ton / rocznie), ale niestety nie podlegały żadnym międzynarodowym normom, przez co w krótkim czasie nastąpiło przełowienie tej smacznej i pożądanej ryby. Od lat 90-tych, od kiedy zaczęto przestrzegać zasad zrównoważonych połowów (m.in. zaleceń ICES, a później też wymogów określonych w Standardzie Zrównoważonego Rybołówstwa MSC), populacje czarniaka odbudowały się i ustabilizowały. Obecnie światowe połowy tej ryby oscylują w granicach 350-400 tys. ton rocznie.

Ciekawostka

Czarniaka poławia się przy pomocy trałów głębinowych, a także lin haczykowych czy sieci skrzelowych. Minimalny rozmiar dopuszczalny przez Unię Europejską poławianego czarniaka to 35 cm, a w strefie norweskiej 32 cm. W pierwszych miesiącach roku łowi się głównie dorosłe osobniki w miejscach, w których zbierają się na tarło, natomiast w pozostałą część roku głównym celem stają się osobniki 3-4 letnie, które osiągnęły już dozwoloną wielkość.

Co ciekawe, czarniak jest również jedną z bardziej popularnych ryb, którą można łowić na wędkę, zwłaszcza w wodach norweskich. Organizuje się specjalne wyprawy, podczas których adepci wędkarstwa morskiego mogą pokusić się nawet o złowienie osobników o długości ciała ok. 130 cm.

Dowiedz się więcej o rybach białych w programie MSC, do których należy czarniak.

Co wiesz o tuńczyku?

Tuńczyki należą do rodziny makrelowatych i są to ryby pelagiczne, czyli takie które pływają w toni wodnej. Wyróżniamy 15 gatunków tuńczykowatych, z czego największe znaczenie gospodarcze mają: tuńczyk żółtopłetwy (Thunnus albacares), biały (Thunnus alalunga) i bonito (Katsuwonus pelamis) - te posiadają certyfikat MSC oraz błękitnopłetwy (Thunnus thynnus). Tuńczyki są jednymi z najszybszych ryb zamieszkujących naszą planetę. Osiągają prędkość nawet do 75 km/h.

Tuńczyk znany jest Polakom zwłaszcza jako produkt „z puszki“, dodawany do sałatek, kanapek, sosów, pizzy. Nowym produktem jest również tuńczyk biały w oliwie w szklanych słoikach. Mięso tuńczyka jest chude i niskokaloryczne, zawiera dużo łatwo przyswajalnego białka, kwasów tłuszczowych omega-3 oraz wiele makro i mikroelementów niezbędnych dla naszej zrównoważonej diety.

Czy tuńczyk pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Tuńczyk z niebieskim znakiem MSC pochodzi ze zrównoważonych połowów. Kilka gatunków tuńczyka (m.in. tuńczyk błękitnopłetwy) zostało wpisanych do czerwonej księgi gatunków zagrożonych wyginięciem. Dlatego tak ważne jest, aby wybierać produkty z tuńczyka z certyfikatem MSC. Na szczęście certyfikat MSC posiada już coraz więcej rybołówstw, a w polskich sklepach możemy znaleźć m.in. słoiki z mięsem tuńczyka ze znakiem MSC.

Restrykcyjne wytyczne dotyczące nadawania certyfikatów MSC dają pewność, że ryby pochodzące z tych łowisk są poławiane w sposób niezagrażający środowisku naturalnemu. Gwarantuje także, że cały proces - od łowiska do sklepu, jest monitorowany a ryby, które trafiają na nasze stoły, pochodzą z pewnego źródła.

Ciekawostka

Największe rozmiary osiągają tuńczyki błękitnopłetwe, dorastając nawet do 4,5 m długości i wagi 700 kg. Ceny, jakie te ryby osiągają na aukcjach, zwłaszcza słynnej aukcji w Tokio, są zawrotne. W 2019 roku na noworocznej aukcji w Tokio właściciel sieci restauracji sushi zapłacił za ważącego 278 kg tuńczyka błękitnopłetwego aż 2,7 mln euro! Niestety to właśnie ten gatunek obecnie jest najbardziej zagrożony, a większość jego stad jest przełowionych. Na szczęście są już rybołówstwa które wprowadzają zasady zrównoważonego rybołówstwa i jest nadzieja, że będą niedługo w stanie otrzymać certyfikat MSC.

Dowiedz się więcej o tuńczyku w programie MSC.

Co wiesz o szprocie?

Szprot to niewielka ryba pelagiczna, osiągająca około 10-14 cm długości, która występuje w całym Bałtyku i – obok śledzia i storni – jest jednym z najczęściej poławianych w naszym rejonie gatunków. Ciało szprota pokrywają srebrne łuski, z niebieskawym lub zielonkawym odcieniem na grzbiecie, a cechą charakterystyczną jest rząd ostrych łusek przebiegający wzdłuż podbrzusza.

Polska poławia najwięcej szprotów ze wszystkich krajów bałtyckich: w 2020 r. wyładunek wyniósł ponad 60 tyś. ton, co stanowi blisko 30% całkowitej kwoty połowowej dla szprotów.

Czy szprot pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Obecnie 7 europejskich rybołówstw spełnia wymogi Standardu Zrównoważonego Rybołówstwa MSC. W październiku 2021 r. certyfikat MSC dla połowów szprota na Morzu Bałtyckim uzyskały polskie organizacje rybackie. Statki należące do tych organizacji, odpowiadają za ponad połowę polskich połowów szprota, a sprzedawane są przede wszystkim na rynku krajowym.

Ciekawostka

Szproty znane są z delikatnego smaku i łatwo pomylić je z młodymi sardynkami. Czasami sprzedaje się je jako inne ryby – produkty oznaczone jako przygotowane z sardynek lub sardeli w rzeczywistości powstają ze szprotów.

Co wiesz o halibucie?

Halibuty należą do największych ryb płaskich z rodziny flądrowatych. Najbardziej znane gatunki to: halibut atlantycki, halibut pacyficzny oraz halibut niebieski (grenlandzki). Żyją na bardzo dużych głębokościach od 200 do 1600 m. Halibut atlantycki jest jedną z największych na świecie ryb płaskich i osiąga długość do 4,6 m i masę ciała nawet ponad 300 kg.

Halibut jest ceniony za swój charakterystyczny smak, jego mięso jest białe, kruche i niezwykle soczyste. Mówi się, że jest jedną z najsmaczniejszych ryb, jaką można dostać obecnie na rynku.

Czy halibut pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Halibuty z certyfikatem MSC poławiane są na północnym Pacyfiku oraz północno-wschodnim Atlantyku. Liczebność stad halibuta atlantyckiego w wielu miejscach jest bardzo niska, co skłania do podjęcia wysiłków mających na celu ustabilizowanie stad na bezpiecznym, zrównoważonym poziomie. Dzięki odpowiednim działaniom w niektórych rejonach odnotowano odbudowanie stad halibuta.

Ciekawostka

Ciało halibuta jest asymetryczne, bocznie spłaszczone i owalnie wydłużone, pokryte łuskami ciemnego koloru. Spodnia część tej ryby jest jasna i w porównaniu do grzbietu, dość delikatna.

Specyficzna budowa ciała wbrew pozorom nie utrudnia halibutowi polowania. Wypukłe oczy zapewniają rybie szerokie pole widzenia. Dodatkowym atutem jest duży otwór gębowy wyposażony w ostre zęby. Te dwie cechy czynią halibuta niebezpiecznym podwodnym drapieżnikiem.

Dowiedz się więcej o rybach białych w programie MSC, do których należy halibut.

Co wiesz o mirunie?

Miruna, inaczej zwana grenadierem, należy do rodziny dorszokształtnych, ale nie posiada charakterystycznego dla nich wąsika. Dzięki charakterystycznemu kształtowi ciała (zwężający się ku ogonowi) zyskała też nazwę buławnik. Występuje w ławicach u południowych wybrzeży Australii i Nowej Zelandii, a także na południu Ameryki Południowej, najczęściej na głębokości od 20 do 1000 m. Ta drapieżna, zaopatrzona w ostre zęby ryba żywi się głównie kalmarami, skorupiakami i małymi rybami. Dorasta do 130 cm długości i może żyć nawet 25 lat. Miruny eksportuje się głównie pod postacią mrożonych filetów i tuszek. Mięso jest delikatne w smaku.

Czy miruna pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Miruna z niebieskim certyfikatem MSC pochodzi ze zrównoważonych połowów. Obecnie 4 łowiska otrzymały certyfikat zrównoważonego rybołówstwa MSC – na południowo-zachodnim Pacyfiku w rejonie Nowej Zelandii, południowej Australii oraz południowej Argentyny. Nowozelandzkie połowy miruny uważane są za jedno z najlepiej zarządzanych rybołówstw trałowych na świecie. Dzięki uważnemu zarządzaniu zasobami, wielkość stad jest aktualnie na dwukrotnie wyższym poziomie.

Restrykcyjne wytyczne dotyczące nadawania certyfikatów MSC dają pewność, że ryby pochodzące z tych łowisk są poławiane w sposób niezagrażający środowisku naturalnemu. Gwarantuje także, że cały proces - od łowiska do sklepu, jest monitorowany a ryby, które trafiają na nasze stoły, pochodzą z pewnego źródła.

Ciekawostka

Miruna jest niezbędnym składnikiem codziennej diety. Jej mięso jest bardzo bogate w kwasy tłuszczowe omega-3.

Dowiedz się więcej o rybach białych w programie MSC, do których należy miruna.

Co wiesz o morszczuku?

Morszczuki z niebieskim certyfikatem MSC dostępne w polskich sklepach pochodzą ze zrównoważonych łowisk z południowo-wschodniego Atlantyku z rejonów Południowej Afryki. Na tym obszarze występują dwa gatunki - płytkowodny Merluccius capensis i głębokowodny Merluccius paradoxus i należą one do rzędu dorszowatych. Morszczuki są rybami demersalnymi, czyli żyjącymi przy dnie morskim. Jak sugerują ich potoczne nazwy, gatunki te żyją na różnych głębokościach - płytkowodny morszczuk od 30 do 500 m, a głębokowodny - od 100 do 900 m.

Są to ryby dobrze znana w naszej kuchni. Morszczuki można kupić w postaci filetów, tuszek ze skórą lub bez. Białe, zwarte, ale i kruche mięso doskonale nadaje się do smażenia, duszenia czy gotowania na parze. 

Czy morszczuk pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Morszczuk z niebieskim znakiem MSC pochodzi ze zrównoważonych połowów. Certyfikat MSC po raz pierwszy został przyznany łowiskom południowoafrykańskim już w 2004 roku i jest regularnie odnawiany po cyklicznych, bardzo skrupulatnych badaniach prowadzonych przez niezależnych ekspertów w trakcie kolejnych procesów certyfikacyjnych.

Restrykcyjne wytyczne dotyczące nadawania certyfikatów MSC dają pewność, że ryby pochodzące z tych łowisk są poławiane w sposób niezagrażający środowisku naturalnemu. Gwarantuje także, że cały proces - od łowiska do sklepu, jest monitorowany a ryby, które trafiają na nasze stoły, pochodzą z pewnego źródła.

Ciekawostka

Morszczuk (ang. hake) to nie tylko ryba, to także nazwisko pochodzenia angielskiego i skandynawskiego. Uważa się, że nazwa pochodzi od staronordyjskiego słowa haki. Hake, Haki lub Haco był znanym skandynawskim królem morskim w mitologii nordyckiej. Słowo haki wiąże się również ze słowem hak (ang. hook) - nazwa nadawana osobie zatrudnionej w branży rybackiej.

Dowiedz się więcej o rybach białych w programie MSC, do których należy morszczuk.

Co wiesz o gładzicy?

Gładzica to ryba płaska o owalnym ciele należąca do rzędu płastug. Występuje głównie w Morzu Północnym i Bałtyku, rzadziej u wybrzeży Grenlandii. Gładzica jest niewielką rybą, osiągającą średnio do 40 cm długości i ok. 1,1 kg wagi. W diecie gładzic dominują mięczaki, skorupiaki, wężowidła, wieloszczety i dobijaki. Podobnie jak pozostałe płastugi, gładzica większość życia spędza przy dnie; w ciągu dnia przebywa zagrzebana w piasku, a aktywna jest dopiero po zmroku.

Gładzica ma kształt rombu, a jej gładkie ciało pokrywają drobne, okrągłe łuski. Prawa strona ciała, na której znajdują się oczy ma jasną, szaro-brązową barwę i charakterystyczne dla tego gatunku jaskrawe pomarańczowe plamki. Gładzica potrafi zmienić kolor, tak by dopasować się do podłoża, jednak plamki są zawsze widoczne. Lewa strona ciała jest biaława.

Gładzica jest najważniejszym gatunkiem ryb płaskich w europejskich połowach. Najwięcej łowią jej Holendrzy i Duńczycy. Połowy trwają przez cały rok, występuje często jako przyłów przy połowach homarców. Najczęściej wykorzystywane są włoki denne i sieci skrzelowe. Rocznie w Bałtyku poławia się ok. 2000 ton. Polska posiada 15% ogólnego limitu połowowego gładzicy.

Czy gładzica pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Obecnie w programie MSC jest 6 rybołówstw posiadających Certyfikat Zrównoważonego Rybołówstwa dla połowów gładzicy, w tym Polskie rybołówstwo ryb płaskich, które otrzymało certyfikat we wrześniu 2021 r.

Ciekawostki

Młode osobniki spędzają większość czasu w bardzo płytkiej wodzie, stąd łatwo można je spotkać nurkując lub pływając przy piaszczystych plażach.

Gładzica jest najpopularniejszą rybą w Dani. Tam, podobnie jak w wielu innych europejskich krajach, panierowana i smażona gładzica podawana jest najczęściej z frytkami (ang. fish and chips).

Dowiedz się więcej na temat ryb białych w programie MSC, do których należy gładzica.

Co wiesz o storni?

Stornia, potocznie zwana flądrą, jest bardzo popularną rybą wśród konsumentów w Polsce. Jest to ryba płaska, asymetryczna, należąca do rzędu płastug. Dorosłe osobniki przebywają i żerują przy piaszczystym lub mulistym dnie, “leżąc” na jednej stronie ciała, a ich larwy pływają w toni wodnej. Odżywiają się mięczakami, małymi rybami oraz morskimi bezkręgowcami, takimi jak krewetki, wieloszczety i ślimaki. Stornie dorastają do ok. 50-60 cm długości i ok. 3 kg wagi. Główną cechą odróżniająca stornię od pozostałych płastug jest obecność drobno ząbkowanych guzków między promieniami płetwy grzbietowej i odbytowej oraz wzdłuż linii bocznej. Reszta ciała jest gładka. Stornia przybiera odcienie nakrapianego brązu, na które wpływ ma kolorystyka dna. Wiele osobników posiada na prawej stronie czerwonawe plamki.

Stornie występują najczęściej w strefie przybrzeżnej, ale można je znaleźć także w estuariach. Jest to jedyny gatunek płastugi w Europie żyjący zarówno w słonej, jak i słodkiej wodzie. Mimo, że stornie spędzają w słodkich wodach większość roku, warunki te nie sprzyjają rozwojowi jaj i ryby ostatecznie wracają zimą do morza. W trakcie tarła, przypadającego między lutym, a majem, samice składają od 400 tys. do nawet 2 mln jaj.

Stornie są głównie wyławiane przy pomocy włoków dennych. W niektórych krajach poławiane w rybołówstwie sportowym i rekreacyjnym. W Bałtyku stornia to najczęściej poławiany gatunek demersalny (żyjące przy dnie morskim). 

Czy stornia pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Polskie połowy storni są pierwszym rybołówstwem poławiającym ten gatunek, które otrzymało Certyfikat Zrównoważonego Rybołówstwa MSC we wrześniu 2021 r.

Ciekawostki

Eutrofizacja wód oraz postępujące zmiany klimatyczne doprowadziły do pogorszenia warunków środowiska we wschodniej części Basenu Gotlandzkiego, a co za tym idzie drastycznego spadku tempa rozmnażania storni na tym obszarze. W efekcie u wybrzeży Finlandii gatunek ten praktycznie przestał występować.

Stornie są sprzedawane jako świeże i mrożone, a podawać można je smażone, gotowane lub pieczone. Mięso storni jest bogatym źródłem białka, witamin B2, B6 i B12 oraz selenu i potasu.

Dowiedz się więcej na temat ryb białych w programie MSC, do których należy stornia.

Co wiesz o turbocie? 

Turbot, nazywany inaczej skarpiem, jest dużą rybą flądrokształtną o kolistym ciele. Jest to tzw. “ryba płaska”, asymetryczna, należąca do rzędu płastug. Turbot jest rybą drapieżną, odżywiająca się głównie innymi rybami, mięczakami i skorupiakami. W Bałtyku występuje zazwyczaj w strefie przybrzeżnej od cieśniny Skagerrak aż po Morze Alandzkie. Osiąga tu wielkość około pół metra, zaś w otwartym oceanie nawet do 1 m i 25 kg wagi. Turbot jest cenną rybą poławianą w celach handlowych.

Turboty nie posiadają łusek, ich ciała pokrywają nieregularnie rozmieszczone wypustki kostne. Ryby te mają duży otwór gębowy i niewielkie oczy. Prawa strona ma jasną barwę, zaś lewa strona przybiera kolory imitujące podłoże, głównie szaro-brązowe z ciemnymi plamkami.

Turbot to ryba przydenna, żyjąca na piaszczystym, skalistym lub mieszanym dnie stref płytkowodnych do głębokości 150 m. Gatunek ten cechuje dymorfizm płciowy – samice są dużo większe od samców. Okres tarła trwa od maja do sierpnia – w tym czasie samica składa ponad 5 milionów jaj. Larwy, początkowo symetryczne, po około 40 dniach od wylęgu przechodzą metamorfozę, w trakcie której, prawe oko przemieszcza się na lewą stronę ciała, a ciało ryby przyjmuje asymetryczną budowę.

Czy turbot pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Połowy turbota Połowy turbota są skoncentrowane w zachodniej i południowej części Bałtyku. Średnie roczne połowy w Bałtyku wynoszą około 200 ton. Polskie połowy turbota są pierwszym rybołówstwem, które otrzymało Certyfikat Zrównoważonego Rybołówstwa MSC we wrześniu 2021 r.

Ciekawostki

Turbot odegrał główną rolę w satyrze „Cesarz Turbot” napisanej przez rzymskiego pisarza Juvenala, w której konsternację budzi fakt, że w całej cesarskiej kuchni nie ma wystarczająco dużego naczynia, aby ugotować rybę w całości. Kilkanaście wieków później Brytyjczycy nie mieli już tego problemu – jeszcze 100 lat temu, obowiązkowym wyposażeniem każdego szanującego się angielskiego domu była turbotiera – kocioł rybny w kształcie latawca, który powstał, jak nazwa wskazuje, specjalnie do gotowania turbota.

Dowiedz się więcej na temat ryb białych w programie MSC, do których należy turbot.

Co wiesz o sardynce?

Sardynka to ryba należąca do rodziny śledziowatych. Jej ciało jest nieco owalne i wyraźnie wydłużone, z zielonkawym lub niebieskawym grzbietem oraz stroną brzuszną w kolorze srebrzystym. Sardynki występują w dużych ławicach w toni wodnej na głębokości 25-55 m. Odżywiają się planktonem, w związku z czym migrują w poszukiwaniu pokarmu wzdłuż wybrzeża. Sardynki europejska dorastają nawet do 25 cm (te największe nazywamy pilchard). Sardynki pacyficzne są większe - dorastają nawet do 40 cm.

Czy sardynka pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Sardynka z niebieskim znakiem MSC pochodzi ze zrównoważonych połowów. Obecnie trzy łowiska posiadają certyfikat MSC. Na północno-wschodnim Atlantyku znajduje się jedno certyfikowane łowisko sardynki europejskiej. Natomiast dwa pozostałe to łowiska pacyficzne: południowo-australijskie oraz kalifornijskie. Na nich poławia się sardynkę pacyficzną, którą wykorzystuje się w ponad 90% jako przynętę przy połowach większych ryb drapieżnych. Sprawdź, gdzie kupisz produkty z certyfikatem MSC

Ciekawostka

Mięso sardynek ma charakterystyczny smak i zawiera sporo tłuszczu, dlatego też idealnie nadaje się do grillowania lub smażenia. Prawdziwe sardynki produkowane są głównie przez Maroko, Portugalię i Hiszpanię. Ryby te znane są głównie w postaci konserw. Ryby w puszkach pokryte są łuską, aby zachować ich specyficzny smak oraz konsystencję mięsa.

Co wiesz o plamiaku?

Plamiak należy do rodziny dorszowatych. Cechuje go łagodny smak oraz zwarte mięso. Dzięki swojej słodyczy jest idealną rybą do wędzenia.

Samica plamiaka może złożyć nawet milion malutkich jajeczek. Jednak nie ze wszystkich wykluwają się młode ryby.

Czy plamiak pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Plamiak pochodzący ze zrównoważonych połowów poławiany jest na Wschodnim i Zachodnim Atlantyku. Obecnie 20 rybołówstw poławiających ten gatunek posiada certyfikat zrównoważonego rybołówstwa MSC. 

Ciekawostka

Plamiak posiada na boku charakterystyczną ciemną plamę zwaną „odciskiem diabła”.

Dowiedz się więcej na temat ryb białych w programie MSC, do których należy plamiak.

Co wiesz o kłykaczu?

Kłykacze, inaczej zwane antarami, to ryby występującej w najzimniejszych wodach świata – Oceanie Południowym. Wyróżniamy dwa gatunki – antar polarny (Dissostichus mawsoni) i antar patagoński (Dissostichus eleginoides). Kłykacze mogą osiągać duże rozmiary – dorastają do 170 cm długości, przy wadze do 135 kg. Jak wiele organizmów antarktycznych są długowieczne, mogą dożywać nawet 45 lat. Dorosłe osobniki żywią się rybami i kalmarami, a w strefie przydennej również krabami, krewetkami i rybami dennymi. Same kłykacze stanowią pokarm dla dużych ssaków morskich tj. słonie morskie, orki czy kaszaloty.

Czy kłykacz pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Kłykacz z niebieskim znakiem MSC pochodzi ze zrównoważonych połowów. Obecnie 6 łowisk kłykacza objętych jest certyfikatem MSC.

Antar jest najważniejszym gatunkiem ryb poławianym w wodach południowych. Komercyjne połowy zarządzane są przez Konwencje o Zachowaniu Żywych Zasobów Morskich Antarktyki (CCAMLR) wokół subantarktycznych wysp – Południowa Georgia, Falklandy, a także na Morzu Rossa.

Restrykcyjne wytyczne dotyczące nadawania certyfikatów MSC dają pewność, że ryby pochodzące z tych łowisk są poławiane w sposób niezagrażający środowisku naturalnemu. Gwarantuje także, że cały proces - od łowiska do sklepu, jest monitorowany a ryby, które trafiają na nasze stoły, pochodzą z pewnego źródła.

Ciekawostka

Wody antarktyczne, od ponad 60 mln lat odizolowane od reszty świata przez Wokółantarktyczny Prąd, charakteryzują się bardzo wysoką endemicznością gatunków je zamieszkujących. Oznacza to, że żyją w nich organizmy charakterystyczne tylko i wyłącznie dla tego rejonu świata.

Po ostatecznym rozdzieleniu się kontynentów i powstaniu Wokółantarktycznego Prądu, kontynent wraz z wodami go otaczającymi zaczął się stopniowo ochładzać, a zwierzęta albo wyginęły, albo przystosowały się do tych ekstremalnych warunków.

Kłykacze charakteryzują się bardzo specyficznym przystosowaniem do ekstremalnie niskiej temperatury aż do temperatury zamarzania -1,91°C. Posiadają we krwi wyspecjalizowane białka zapobiegające jej zamarzaniu (antifreeze proteins – AFPs) oraz obniżony poziom hemoglobiny, dzięki czemu mogą żyć w takim środowisku.

Dowiedz się więcej na temat ryb białych w programie MSC, do których należy kłykacz.

Co wiesz o homarze?

Homary należą do skorupiaków dziesięcionogich i są największymi skorupiakami morskimi na świecie. Homar amerykański (Homarus americanus) osiąga wielkość do 60 cm i wagę do 4 kg, choć złowiono osobnika mierzącego 100 cm i ważącego 20 kg. Żyje w zachodnim Atlantyku, głównie u wybrzeży Nowej Anglii w Stanach Zjednoczonych oraz w wodach kanadyjskich (Nowa Fundlandia, Labrador). Bytuje głównie w głębokich (0-700 m), przybrzeżnych wodach, na podłożu skalistym. Żeruje w nocy, odżywiając się małżami, jeżowcami i niektórymi rybami.

Homary, jak wszystkie skorupiaki, aby rosnąć muszą cyklicznie zmieniać pancerz na większy. Ten proces nazywamy linieniem i u dorosłych osobników zachodzi raz na rok lub w przypadku samic - czasem raz na dwa lata. Linienie zachodzi przeważnie w miesiącach letnich, kiedy to homary wędrują na mniejsze głębokości tam, gdzie woda robi się cieplejsza, aby się rozmnażać. Po wylince skorupiaki muszą szybko odbudować pancerz, bez którego są bezbronne i mogą stać się ofiarą innych drapieżników.

Najsmaczniejsze części homara to jego ogon i mięso ze szczypiec, jednak niektórzy smakosze lubują się również w skrzelach i trzustko-wątrobie.

Czy homar pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Homar z niebieskim znakiem MSC pochodzi ze zrównoważonych połowów. Obecnie 13 łowisk homara objętych jest certyfikatem MSC.

Homary poławia się przy pomocy pułapek (skrzynek z siatki) z przynętą, przeważnie śledziem, które zostawia się na dnie morskim. Po wybieraniu pułapek wszystkie homary są mierzone. Zbyt małe osobniki oraz samice z jajami są wypuszczane na wolność.

Rybacy łowiący homary to przeważnie całe rodziny, które swoje umiejętności przekazują z pokolenia na pokolenie. Mają oni świadomość zagrożeń wynikających z przełowienia i odławiania osobników zbyt młodych lub samic w czasie rozrodu. Jest to jedna z najbardziej zaangażowanych w zrównoważone rybołówstwo grup rybaków. Biorą oni czynny udział w badaniach nad populacjami homarów czy też w dyskusjach dotyczących przyznawania kwot połowowych. Ich zaangażowanie i pomoc naukowcom pomaga w utrzymaniu populacji homara na odpowiednim, bezpiecznym poziomie. Certyfikaty MSC są dla nich dodatkowym wyróżnieniem za pracę na rzecz zrównoważonych oceanów.

Ciekawostka

Homary kojarzone są z bardzo wykwintnymi posiłkami, podawanymi w najlepszych restauracjach i podczas wystawnych przyjęć. Poławiane są od XVII wieku, jednak w tamtych czasach traktowane były jako jedzenie dla biednych klas społecznych i odpad przy połowach dorszy i innych dennych ryb. Dopiero od XIX wieku homary zaczęły być uważane za ekskluzywny produkt i ich cena systematycznie wzrastała.

W Europie homar europejski (Homatus gammarus) był bardzo popularny na stołach francuskich i brytyjskich. Jednak jego popularność spowodowała znaczne przetrzebienie stad i bardzo znaczący wzrost cen tego przysmaku. Obecnie najbardziej znanym, również na europejskich i azjatyckich stołach, jest homar amerykański, poławiany głównie w Nowej Anglii, szczególnie w stanie Maine, a także na wschodnim wybrzeżu Kanady.

Co wiesz o krylu?

Kryl jest najliczniejszym gatunkiem na Ziemi spośród zwierząt widocznych gołym okiem. Skupia się on w wielkie ławice ciągnące się na setki mil kwadratowych, zabarwiając morze na różowo. W 1 m3 wody może być do 10 kg tych małych skorupiaków.

Kryl jest olbrzymem wśród skorupiaków pelagicznych (pływających w toni wodnej), osiąga 60-65 mm długości i wagę do 2 g. Może żyć od 2 do 10 lat, a zdolność do rozrodu uzyskuje po ok 2,5 roku życia.

Kryl jest filtratorem, odżywia się planktonem, który wpada wraz z wodą do jego koszyczka filtracyjnego. Koszyczek filtracyjny zbudowany jest ze szczecinek (podobnych do sita). Po zagarnięciu wody wraz z planktonem koszyczek zamyka się i zmniejsza swoją objętość przez co nadmiar wody zostaje usunięty i pozostaje tylko porcja planktonu trafiająca do otworu gębowego. Ten rodzaj odżywiania nazwany został „filtracja ciśnieniową”.

Do tej pory wykorzystywano różowe mięso z tych skorupiaków, a z chitynowych pancerzyków wytwarzano opatrunki przyspieszające gojenie się ran, nici chirurgiczne, nośniki leków, zapachów, nawozów sztucznych i środków ochrony roślin.

Czy kryl pochodzi ze zrównoważonych połowów?

Kryl z niebieskim znakiem MSC pochodzi ze zrównoważonych połowów, a jego połowy są ściśle kontrolowane. Konwencja o Zachowaniu Żywych Zasobów Morskich Antarktyki (CCAMLR) reguluje wszystkie połowy ryb odbywające się w strefie antarktycznej.

Połowy kryla odbywają się w jednym rejonie Oceanu Południowego, w okolicach wysp w Zachodniej Antarktyce (strefa 48) i biorą w nich udział głównie trawlery z Norwegii, Japonii, Korei, Chile i Chin.

Warto pamiętać, że rejon Oceanu Antarktycznego jest jednym z najlepiej chronionych i zarządzanych na całym świecie. Certyfikaty MSC to dodatkowe wzmocnienie zrównoważonych połowów na ten bardzo ważny element ekosystemu morskiego.

Ciekawostka

Na początku uważano, że kryl jest zwierzęciem typowo roślinożernym, odżywiającym się głównie morskimi okrzemkami. Jednak później okazało się, że odżywia się również zooplanktonem, a w czasie antarktycznej zimy, kiedy okrzemek po prostu nie ma, kryl staje się typowym myśliwym. Latem ten rodzaj pokarmu stanowi ok. 10% jego diety. Zważywszy, że w Oceanie Południowym żyje około 900 bilionów osobników kryla, a każdy z nich zjada dziennie ok. 35 mg pokarmu, daje to 30 mln ton dziennie.

Co wiesz o śledziu?

Śledź należy do szerszej rodziny około 200 gatunków ryb, ale najbardziej popularne są trzy gatunki śledzi: atlantycki, pacyficzny i araukański. Śledź atlantycki należy do ryb pelagicznych, czyli takich pływających w toni wodnej, do głębokości 350 m. Jest to ryba dorastająca do 40 cm długości i może żyć do 20 lat. Śledzie bałtyckie, ze względu na niższe zasolenie naszego morza, dorastają do mniejszych rozmiarów – 25-30 cm. Śledzie należą do ryb tłustych. Jest to chyba najbardziej znana ryba morska kojarzona z polską kulturą kulinarną. Okres bożonarodzeniowy, karnawał, Ostatki, Wielki Post - to czas, w którym najczęściej kupujemy śledzie. Czy przy ich wyborze wystarczy kierować się smakiem, jakością, ceną? Warto zastanowić się, jak nasze wybory wpływają na stan zasobów śledzi oraz całe ekosystemy morskie.

Czy śledź pochodzi ze zrównoważonych połowów?

W przeszłości śledzia w morzach było pod dostatkiem – Północny Atlantyk od wód islandzkich, grenlandzkich, Zatoki Biskajskiej, przez Bałtyk, aż po Nową Ziemię i Spitsbergen. Jego zasoby były bardzo eksploatowane, aż w latach 70-tych ubiegłego wieku zauważono pierwsze objawy przełowienia. Ponieważ jest to ryba o bardzo dużym znaczeniu gospodarczym, śledzie zaczęto poławiać zgodnie z zasadami zrównoważonych połowów, a jego populacje zaczęły się powoli odradzać. Wiele łowisk śledzia atlantyckiego uzyskało certyfikat MSC.

Obecnie w Program MSC zaangażowane są 24 rybołówstwa śledzi, poławiające łącznie śledzie o wolumenie ponad 1 mln ton. Niestety lata 2019-2021 to początek problemów dla wielu z nich: w przypadku większości certyfikaty MSC zostały zawieszone z uwagi na zły stan danego stada i/lub niespełnienie warunków certyfikacji, wymagających wdrożenia efektywnych planów zarządzania dla zrównoważonych połowów. Czy uda nam się ten problem wspólnie pokonać? Rok 2022 będzie kluczowy.

Ciekawostka

Śledzie znane są w Europie od ponad 1 000 lat! Już w czasach średniowiecznych, kiedy to w bardzo wówczas katolickiej Europie post obejmował ponad 200 dni w roku, a przejadanie się było ciężkim grzechem, jednym z niewielu dozwolonych pokarmów był właśnie śledź. W 1350 roku ubogi holenderski rybak odkrył jeszcze doskonalszą metodę przechowywania i konserwowania śledzi – w solance, popularne do dzisiejszego dnia „śledzie z beczki”. Okazało się, że w osolonej wodzie ryby nie schną, pozostają za to jędrne i mięsiste.

Śledzie odgrywały bardzo ważna rolę w życiu ówczesnych ludzi. To dzięki m.in. połowom śledzi możliwy był tak szybki rozwój państw hanzeatyckich. Powszechne jest stwierdzenie, że Amsterdam zbudowano na ościach śledziowych, a jego mieszkańcy zamieniali niezbyt przyjemny zapach zleżałych ryb na złoto. „Los iluż ludzi związany jest ze śledziem! To on decyduje o chwale i potędze imperiów. Nie ziarna kawy, nie liście herbaty, nie kokony jedwabiu, nie orientalne korzenie, ale śledź właśnie!” pisał francuski przyrodnik Bernard Germain Etienne de Lacépede.

I tak właśnie śledź stał się jednym z ważniejszych produktów handlowych i żywnościowych w naszej części świata. Zdarzało się, że używano go również jako waluty, czy też np. modlono się do „Saint Harenz” (Świętego Śledzia). Na temat śledzia i jego roli w historii Europy powstało wiele opracowań naukowych i do dziś jego połowy stanowią bardzo ważną część światowego rybołówstwa.

Dowiedz się więcej na temat śledzia w programie MSC

Makrela to nazwa ponad 30 gatunków ryb pelagicznych, głównie należących do rodziny Scombridae. To tłusta ryba, bogata w kwasy tłuszczowe omega-3.

Ciemne, faliste paski w części grzbietowej ciała pomagają w komunikacji wewnątrz ławicy. Patrząc na pionowe linie na płynących obok rybach, każdy osobnik może dopasować się do reszty ławicy. Jest to sposób na skuteczną ucieczkę i polowanie płynących w ławicy ryb.

Przed rozwojem puszkowania i chłodzenia ryb w XIX wieku, solenie i wędzenie stanowiły główne metody konserwacji makreli. Są one do dziś powszechnie stosowane.

Niestety, dziś już nie kupimy makreli z niebieskim certyfikatem MSC. Rybołówstwa poławiające makrelę atlantycką zostały wycofane z programu MSC w listopadzie 2021 r. Oznacza to brak gwarancji zrównoważonych połowów tego gatunku.

Dowiedz się więcej o makreli

Dorsz atlantycki (Gadus morhua) występuje w całym Bałtyku. Jest to ryba drapieżna, która żywi się m.in. rybami (śledzie, szproty) i skorupiakami. W Bałtyku dorsz dorasta do 1,3 m, ale w ostatnich latach prawie nie spotyka się już dużych, starych ryb. 

W Morzu Bałtyckim występują dwa odrębne, różniące się od siebie genetycznie i biologicznie stada dorsza – tzw. wschodnie i zachodnie. Granicę ich występowania stanowi wyspa Bornholm. Na zachód od niej występuje mniejsze, zachodnie stado dorsza, na wschód – większe, wschodnie stado.  

Dorsz jest kluczowym gatunkiem dla ekosystemu Morza Bałtyckiego a przez dekady, zwłaszcza jego wschodnie stado, stanowiło podstawę rybołówstwa w regionie. Niestety, intensywna eksploatacja spowodowała przełowienie, co – w połączeniu z pogarszającymi się warunkami środowiskowymi – doprowadziło do zapaści. Obecnie połowy ukierunkowane są całkowicie wstrzymane.

Dowiedz się więcej na temat dorsza bałtyckiego.

Węgorz europejski (Anguilla anguilla) to gatunek dwuśrodowiskowej, wędrownej ryby o silnie wydłużonym, wężowatym ciele. Zamieszkuje rzeki i wody morskie Europy, w tym Bałtyk. 

Węgorze europejskie posiadają niezwykły cykl życiowy. Aby dotrzeć do tarliska, ryby te opuszczają jeziora i rzeki, i odbywają trwającą wiele miesięcy podróż do Morza Sargassowego. Tarło odbywa się w tym samym miejscu, w którym węgorze przyszły na świat. Ze złożonej ikry wykluwają się larwy, które dryfują wraz z Prądem Zatokowym i po kilku latach docierają do wybrzeży Europy. Tam ulegają przeobrażeniu w przezroczystą formę młodocianą i wpływają do rzek, aby dorosnąć. Okres ten może trwać nawet kilkanaście lat.

Stan zasobów węgorza europejskiego od wielu lat jest krytyczny a naukowcy od ponad 15 lat apelują o całkowite wstrzymanie połowów tej ryby. Według Czerwonej Listy Gatunków Zagrożonych Wyginięciem, węgorz europejski jest zaklasyfikowany jako gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem (CR).