Śledź

Śledź bałtycki

Śledzie ze stada centralnego, FAO 27 IIId, podobszary: 25–27, 28.2, 29, 32

Śledź centralnobałtycki (CBH) jest najważniejszym stadem śledzia w Morzu Bałtyckim. W latach 70. XX wieku jego połowy sięgały prawie 400 tys. ton rocznie, a w ostatnich latach wynosiły 100–200 tys. ton. Na rok 2025 ustalono TAC (całkowity dopuszczalny połów) na poziomie 84 tys. ton.

Presja połowowa i stan stada

Aktualna presja połowowa znajduje się poniżej poziomu FMSY, jednak biomasa stada tarłowego (SSB) spadła poniżej progu MSY Btrigger i waha się w pobliżu Blim, co oznacza konieczność odbudowy stada. Rekrutacja w ostatnich latach ustabilizowała się na niskim poziomie, jednak szacunki z 2023 i 2024 r. są obarczone dużą niepewnością, która wpływa na prognozy połowów na 2025 r. i wielkość SSB w 2026 r.

Czynniki wpływające na ocenę zasobów

Stado CBH jest poławiane razem ze stadem śledzia z Zatoki Ryskiej, co dodatkowo utrudnia jego ocenę. Od lat utrzymuje się również problem błędnego raportowania połowów śledzia i szprota – mimo częściowego uwzględnienia tego zjawiska w analizach, nadal zwiększa ono niepewność danych i zaleceń naukowych.

Brak danych z Federacji Rosyjskiej

Do ICES nie przekazano oficjalnych danych o połowach Federacji Rosyjskiej z lat 2022–2024. W związku z tym w ocenie stanu stada wykorzystano publicznie dostępne źródła, których wiarygodności nie można potwierdzić.

Szacuje się, że rosyjskie połowy stanowią około 31% całkowitych połowów śledzia centralnobałtyckiego. Brakuje także danych biologicznych o strukturze tych połowów (np. wiek, długości ryb), co dodatkowo obniża jakość oceny zasobów.

Federacja Rosyjska oficjalnie wystąpiła z ICES i jej członkostwo w tej organizacji oficjalnie zakończy się 9 grudnia 2025 r.

Certyfikowane połowy śledzia na Bałtyku

W 2021 r. śledzie z centralnej części Morza Bałtyckiego zostały ocenione przez Międzynarodową Radę do Badań Morza (ICES) jako odławiane zbyt intensywnie i ze „zwiększonym ryzykiem utraty pełnej zdolności do odnawiania”. W konsekwencji z dniem 15 września 2021 r. zawieszone zostały certyfikaty MSC dla wszystkich rybołówstw poławiających śledzie ze stada centralnego Bałtyku i pozostają one zawieszone do dziś (listopad 2025).

Obecnie w programie MSC są jedynie dwa bałtyckie rybołówstwa śledzia:

1. Denmark, Estonia, Germany, Sweden Baltic herring and sprat – ważny certyfikat MSC obowiązuje dla śledzia z Zatoki Botnickiej (podobszar 30–31)
2. NZRO Gulf of Riga herring and sprat trawl fishery – ważny certyfikat MSC obowiązuje dla śledzia z Zatoki Ryskiej (podobszar 28.1)

Śledź islandzki

Islandic summer-spawning herring, FAO 27 Va

6 czerwca 2025 r. Międzynarodowa Rada do Badań Morza (ICES) ogłosiła najnowsze doradztwo dotyczące zasobów śledzia islandzkiego tarła letniego. Dane dla tego stada są wyjątkowo optymistyczne: rok rocznie rośnie kwota połowowa (praktycznie od 2019 r.). Obecnie rekomendowane przez ICES kwoty połowowe na 2025/2026 r. są o 27% wyższe niż rok wcześniej, osiągając wysokość 103 367 ton.

Islandzcy rybacy, wiedząc jak potężną gałęzią gospodarki są zrównoważone połowy, zawsze podążają za rekomendacją naukową, co można zobaczyć w tabeli powyżej.

Na tak wysokie kwoty mają wpływ wyższe szacunki dotyczące biomasy referencyjnej, co jest częściowo spowodowane niedawnymi przyrostami wyjątkowo silnych kolejnych roczników.

Śledź islandzki (Clupea harengus) jest stadem bezpośrednio kontrolowanym przez islandzkie rybołowstwo. Stado to historycznie występuje wyłącznie na wodach terytorialnych wokół Islandii, a w ostatnich latach szczególnie w okolicach fiordu Kolgrafafjordur, co doprowadziło do wyjątkowej koncentracji większości stada w jednym miejscu. W 2011 i 2016 r. tak duże zagęszczenie spowodowało wystąpienie pasożyta Ichthyophonus. Intensywne działania zaradcze doprowadziły do prawie całkowitego zniwelowania infekcji. W ostatnich latach notuje się jedynie jednostkowe przypadki. Przekłada się to na dynamiczny wzrost biomasy stada i zwiększone możliwości połowowe.

Kluczowym odbiorcą śledzia islandzkiego jest Polska, gdzie jest on skierowany na konsumpcję i wykorzystuje się go głównie do produkcji konserw rybnych. Śledzie te są tylko niewiele mniejsze od swojego norweskiego kuzyna, czyli śledzia atlantycko-skandynawskiego.

Śledź islandzki jest obecny w programie MSC nieprzerwanie od 2014 r. pod nazwą rybołówstwa: ISF Icelandic summer spawning herring trawl and seine .

Blisko 10-letnia obecność w programie MSC i zrównoważone zarządzanie zasobami sprawiły, że mimo kryzysu, jaki miał miejsce jeszcze dekadę temu, obecnie możemy obserwować zdrowe stado, co pozwala na zwiększanie kwot połowowych. Jest to doskonały przykład na realizację celów i założeń programu MSC.

Śledź atlantycko-skandynawski

FAO 27: I, II, V, IVa, XIVa

Szczególną popularnością wśród polskich przetwórców cieszą się rybołówstwa śledzia atlantycko-skandynawskiego (śledź AS, zwany również NSS: Norwegian spring-spawning), o których statusie MSC informowało na przestrzeni ostatnich 5 lat ( 2018, 2020, 2021, 2022, 2023 ).

Zawieszenie certyfikatów MSC

Certyfikaty MSC dla wszystkich rybołówstw poławiających śledzia atlantycko-skandynawskiego i błękitka zostały zawieszone 30 grudnia 2020 r. Zawieszenie dotyczyło certyfikatów obejmujących rybołówstwa z Unii Europejskiej, Norwegii, Islandii, Rosji, Wysp Owczych, Grenlandii i Wielkiej Brytanii.

Przyczyną zawieszenia połowów był brak międzynarodowego porozumienia w sprawie podziału kwot połowowych między poszczególnymi krajami. Było to warunkiem certyfikacji, który nie został spełniony w określonym czasie. Brak skutecznego zarządzania zasobami – w szczególności porozumienia o podziale kwot zgodnie z doradztwem naukowym – doprowadziło do tego, że przez lata doszło do przekraczania kwot rekomendowanych przez naukowców.

Międzynarodowa Rada Badań Morza ( ICES), odpowiedzialna za doradzanie rządom w zakresie zrównoważonych limitów połowowych, wskazała we wrześniu 2025 r., że – o ile UK, Wyspy Owcze, Islandia, Norwegia, Rosja i Unia Europejska porozumieją się ws. kwot połowowych – to należy ograniczyć połowy śledzia atlantycko-skandynawskiego do 533 914 ton .

Stada ryb, które są przeławiane przez dłuższy czas, mogą ulec załamaniu i miało to już miejsce w przeszłości w przypadku śledzia atlantycko-skandynawskiego. W latach 60-tych XX wieku populacja ta uległa załamaniu, a jej odbudowa trwała aż 20 lat.

Czas decyzji czy tylko polityczne obietnice?

Niestety na przestrzeni lat politycy nie potrafili osiągnąć porozumienia ws. podziału kwot połowowych, co doprowadziło do dramatycznej sytuacji zarówno śledzia atlantycko-skandynawskiego, jak i innych gatunków ryb, takich jak makrela.

Politycy dostrzegają dziś ogromne zainteresowanie mediów oraz presję ze strony ekologicznych organizacji pozarządowych oraz branży rybnej. Czy podejmą odpowiedzialne decyzje? Czas pokaże, choć dłużej czekać nie wolno.

Śledź z Morza Północnego

FAO 27: IIIa, IV, VIId

Obecnie ważne są 4 certyfikaty MSC dla rybołówstw śledzi z Morza Północnego o łącznej kwocie połowowej ponad 170 tys. ton. Najnowsze doradztwo ICES opublikowane 23 października 2025 r. doradza całkowity połów zgodnie z zasadą MSY w wysokości 287 772 ton. Jest to wynik m.in. zrównoważonego podejścia do zarządzania rybołówstwami na tym obszarze, co ma swoje potwierdzenie w posiadaniu certyfikatów dla połowów śledzia z Morza Północnego.

Doradztwo ICES dla śledzia z Morza Północnego to bardzo dobra wiadomość dla polskich przetwórców, detalistów i konsumentów, dla których jest to w tej chwili największe źródło pozyskiwania śledzia ze zrównoważonych połowów.

Certyfikowane rybołowstwa śledzi na Morzu Północnym:

1. PFA, SPSG, SPFPO, DFPO and DPPO North Sea Herring (IV, VIId)
2. Norway North Sea herring (IV)
3. Northern Ireland Pelagic Sustainability Group (NIPSG) Irish Sea-Atlantic mackerel & North Sea herring (IV, VIId)
4. FROM Nord North Sea and Eastern Channel pelagic trawl herring (IV, IIIa, VIId)