Tonijn is commercieel gezien de meest waardevolle vis op aarde. Vier soorten tonijn (blauwvintonijn, grootoogtonijn, geelvintonijn en skipjack tonijn) vertegenwoordigen minstens 42 miljard dollar (ofwel 28% van de totale mondiale handelswaarde voor vis en zeevruchten van 150 miljard dollar). Tonijn is daarom ook een bron van miljoenen banen, en zorgt voor voedselzekerheid voor meer dan 3 miljoen mensen (Pew Charitable Trust, 2016). Juist daarom is het belangrijk om actie te ondernemen en de problemen van overbevissing aan te pakken. Het MSC-programma kan bijdragen tot de veranderingen die nodig zijn in de tonijnvisserij door de toepassing van onze duurzame visserijstandaarden.
Stand in het water: tonijn
In totaal is 46 procent ton) van de wereldwijde tonijnvangst van een MSC-gecertificeerde visserij (2.107.260 ton) (of een visserij in assessment (214.514 ton). Zo'n assessment traject duurt gemiddeld 18 maanden. 20 procent (1,126,85 ton) zit in een FIP (Fishery Improvement Project).Binnen een FIP werkt een visserij toe naar MSC-certificering, en deze projecten zijn dus een belangrijke stap in de verduurzaming. De cijfers betekenen ook dat 32 procent van de wereldwijde tonijnvangst niet deelneemt in een MSC- of FIP-programma, en hier dus weinig over bekend is.
Een studie van meer dan 100 visserijen over de hele wereld toonde aan dat populaties waarop MSC-gecertificeerde visserijen actief zijn, vaak gezonder zijn en minder onder visserijdruk staan dan andere die in dezelfde regio worden beheerd. Bijna driekwart van de in het onderzoek opgenomen gecertificeerde visbestanden bevond zich op of boven het MSY-niveau (Maximum Sustainable Yield, ofwel het theoretisch hoogst mogelijke vangstniveau waarbij het bestand blijft voortbestaan), vergeleken met minder dan de helft van de niet-gecertificeerde bestanden.
Een kleinere groep bestanden waarop gecertificeerde visserijen zich richten, bevond zich onder het MSY-niveau, maar boven de biologische limiet voor herstel, d.w.z. de minimumhoeveelheid vis die nodig is om een bestand weer op een gezond niveau te brengen. Visserij op deze vispopulaties moet aantonen dat de bestanden zich herstellen om MSC-gecertificeerd te blijven. Het Noord-Atlantische witte tonijnbestand verminderde bijvoorbeeld de vangsten door een beperkte totaal toegestane vangst af te spreken om het bestand weer op te bouwen tot een duurzaam niveau. Na het herstel beschikt het bestand nu over een goed gedefinieerde Harvest Control Rule (van tevoren overeengekomen richtlijnen over de totale hoeveelheid vis die je mag vangen of andere maatregelen die je moet nemen gebaseerd op indicatoren die aangeven hoe de vispopulatie ervoor staat). Om het op een duurzaam niveau te houden, in overeenstemming met MSY.
Stand in het schap
Afgelopen jaren heeft MSC in de Benelux verschillende initiatieven georganiseerd om te informeren over en op te roepen tot duidelijkheid rond de duurzame oorsprong van tonijnproducten. In ons Stand in het schap rapport van 2018 en 2019 werd het aandeel van gecertificeerde producten per retailer en A-merk onderzocht.
De hoofdconclusie in 2019 was dat er minder MSC gecertificeerde producten in het bliksegment (48%) waren dan bij verse (82%) en diepvriesvis (94%). Vooral het aandeel van tonijn in blik (28%) was zeer laag in vergelijking met andere soorten, hoewel het al snelle groei liet zien.
Het is dan ook goed nieuws dat het volume MSC gecertificeerde tonijn dat in Nederland wordt verkocht, stevig is blijven groeien. Over de afgelopen 5 jaar is het vertienvoudigd! Het blauwe label is terug te vinden op tonijn in blik, tonijnsteaks in het vers- en diepvriesvak, in of op gemaksproducten als pizza's, sushi en ook op enkele diervoedingsproducten.
Ook in het conservenschap is het aandeel MSC-gecertificeerde tonijn gestegen. Er zijn nieuwe gecertificeerde producten bijgekomen, ook van twee huismerken van grote supermarktketens, waar voorheen alleen tonijnproducten van merken lagen.
Data van marktonderzoekbureau IRI tonen dat van 2019 naar 2020 bij tonijn in blik het aandeel MSC in aantal producten aangeboden bij de grote supermarkten (excl. Aldi en Lidl) is gestegen van 28% naar 39%. Het MSC-aandeel in de verkoop van deze gecertificeerde blikproducten is echter slechts gestegen van 17% naar 21%. Het lijkt erop dat er meer MSC-opties worden aangeboden in het conservenschap, maar de consument deze nog niet veel vaker kiest. Prijs speelt daarin wellicht een rol, aangezien de MSC-tonijn blikproducten gemiddeld 20 eurocent duurder zijn (zowel in 2019 als 2020), hoewel de nieuwe huismerk opties juist heel scherp geprijsd zijn. De bestverkopende blikproducten zijn nog altijd niet MSC-gecertificeerd, maar bij een aantal gaat in 2021 ook hier het MSC-keurmerk op verschijnen. Het wordt dus zeker interessant om de cijfers de komende jaren te zien verschuiven.
Kan je nog wel tonijn eten?
Op de vraag of je nog tonijn kan eten, zeggen wij: mits het MSC-gecertificeerd is. Dan weet je in ieder geval dat de tonijn niet uit een overbevist bestand komt, en beloon je vissers die zich inspannen om duurzaam met de oceaan om te gaan.
Vooral in de horeca en visspeciaalzaken wordt nog beperkt gebruik gemaakt van keurmerken, ook het MSC-keurmerk. Om de duurzaamheid van een broodje tonijnsalade, stuk tonijn of tonijngerecht in te schatten, kun je de VISwijzer van Good Fish gebruiken. Je moet dan wel te weten komen om welke tonijnsoort het gaat, waar de vis vandaan komt en hoe deze gevangen is.