Hoe duurzaam is het gebruik van FADs (lokboeien)?

Wat zijn lokboeien/ FADs?

De visserijsector heeft zogeheten lokboeien, in vakjargon “Fish Aggregating Devices” (FADs)* ontwikkeld, die vissen waar tonijn op jaagt aantrekken. Zodra de vis eenmaal bij het object is, zetten de vissers in de buurt van de lokboeien hun netten of lijnen uit om de tonijn te vangen.

In de loop der jaren is er een verscheidenheid aan lokboeien ontstaan. Hieronder vind je een overzicht. Per type FAD zijn er verschillende stappen die nodig zijn om meer te verduurzamen. Achtergrondinformatie over de ontwikkeling per type FAD kun je terugvinden in het msc-sustainable-tuna-handbook-2021.

• Natuurlijke FADs

Sommige tonijnvisserijen gebruiken natuurlijke structuren of drijvende voorwerpen als lokboeien. Dit kunnen bijvoorbeeld vrij drijvende boomstammen zijn.

•  Drijvende FADs

Deze lokboeien drijven mee met de oceaanstromingen en winden. Er worden touwen of opgerolde netten gebruikt om te voorkomen dat zeedieren verstrikt kunnen raken. Elke boei heeft een referentienummer en een GPS zodat de vissers ze kunnen terugvinden.

• Verankerde FADs

Een verankerde FAD is een soort vlot – vaak van bamboe – dat wordt vastgemaakt aan een verankerde boei. Dit soort lokboeien wordt gebruikt door zowel de commerciële als de zelfvoorzienende kleinschalige visserijen. Deze lokboeien worden meestal geassocieerd met de hengelvisserij. De boei blijft op dezelfde plaats en drijft niet af, wat het risico verkleint dat de FAD verloren gaat of koraalriffen worden beschadigd.

•  Biologisch afbreekbare FADs

Diverse bedrijven zijn begonnen met het gebruik van lokboeien zonder warnetten die gemaakt zijn van biologisch afbreekbare materialen. Dit vermindert het effect van verloren of verlaten FADs op koraalriffen en vermindert de hoeveelheid plastic die in de oceaan terechtkomt.

Kunnen FADs (lokboeien) duurzaam zijn?

Het gebruik van FADs, en met name van drijvende FADs, is omstreden vanwege de mogelijke gevolgen voor het leven in zee. Zo bestaat het risico dat andere dieren verstrikt kunnen raken in de netten die aan sommige FADs zijn bevestigd. Daarnaast vergroot het ook de kans op bijvangst op andere vissoorten die in dezelfde netten of lijnen komen die worden gebruikt om tonijn te vangen.

Andere problemen in verband met drijvende FADs zijn de mogelijke effecten op de migratie van tonijn en de materialen waarvan de boeien zijn gemaakt. Indien een FAD verloren gaat of verouderd raakt, kan de boei bijvoorbeeld koralen beschadigen of bijdragen tot meer plastic in de oceaan. Dit is met name problematisch omdat er wereldwijd naar schatting zo’n 90.000-120.000 FADs in de oceanen aanwezig zijn[2]. Hun cumulatieve impact kan schadelijk zijn als ze niet op een efficiënte manier worden beheerd.

Natuurorganisaties hebben hier hun bezorgdheid over geuit. Mede daarom is voor tonijn die gevangen is met behulp van FADs vaak een bewijs van duurzaamheid vereist.

FADs en de MSC-standaard

Een MSC-certificering is gebaseerd op een uitgebreide beoordeling van de effecten van een visserij op het milieu en het ecosysteem waarbinnen de visserij opereert. Volgens de richtlijnen van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) komt elke vismethode, met uitzondering van het gebruik van explosieven en gif, in aanmerking voor een beoordeling binnen het MSC-programma.

De MSC sluit daarom visserijen die FADs gebruiken niet uit. Echter moet elke visserij met een hoge bijvangst van niet-doelsoorten of sterke effecten met betrekking tot verloren FADs significante verbeteringen doorvoeren. Dit is om te kunnen voldoen aan de minimumcriteria van de MSC-standaard voor wat betreft de milieueffecten (Principe 2 van de MSC-standaard) en om uiteindelijk gecertificeerd te kunnen worden.

Hoe FADs aan te passen om tot duurzame vangt te komen?

Binnen de tonijnvisserij worden in samenwerking met onderzoeksinstellingen maatregelen ontwikkeld om de milieueffecten van FADs terug te brengen. Dit door bijvoorbeeld technologische verbeteringen in het ontwerp van de lokboeien.

De laatste jaren zijn er aanzienlijke verbeteringen behaald. Sommige visserijen gebruiken bijvoorbeeld biologisch afbreekbare materialen en zorgen ervoor dat drijvende FADs zo opgezet worden dat andere dieren er niet in verstrikt kunnen raken. Op die manier wordt de impact van FADs op het mariene milieu verminderd. Ook worden zo andere diersoorten beter beschermd.

Deze inspanningen gaan gepaard met:

• Verbeterde tracering en gegevensverzameling.
• Beter beheer van vergunningen voor het gebruik van FADs en de registratie ervan.
• Toezicht op en terughalen van oude FADs.
• Aanpassingen aan het vistuig van de ringzegenvisserij.

De verschillende maatregelen hebben visserijen, die lokboeien gebruiken, in staat gesteld de bijvangst van niet-doelsoorten te verminderen tot niveaus die een MSC-certificering mogelijk maken.

Uiteindelijk hebben deze verbeteringen ertoe geleid dat de eerste tonijnvisserij met ringzegens die gebruikmaakt van drijvende FADs in 2018 een MSC-certificaat heeft behaald. De vissers van de Echebastar tonijnvisserij hebben zich in samenwerking met de Indian Ocean Tuna Commission en de autoriteiten van de Seychellen actief ingezet om de bijvangst van niet-doelsoorten te verminderen. Dit deden zij door:

• het aantal FADs te beperken,
• uitsluitend FADs te gebruiken die het verstrikken van dieren voorkomen,
• en ervoor te zorgen dat andere (niet-doelsoorten) snel worden vrijgelaten. 

Maar de inzet stopt niet met het behalen van het MSC-certificaat. De vissers van Echebastar zijn nu gecertificeerd, maar moeten in het kader van hun certificeringsvoorwaarden verder blijven investeren. Zo moeten ze investeren in onderzoek en praktijken om de potentiële gevolgen van FADs nog beter in kaart te brengen en verder te minimaliseren. Meer informatie kun je vinden in de casestudy.

In het Tuna Handbook kan je nog veel meer lezen over de ontwikkelingen in het verduurzamen van de tonijnvangst.